Thiết kế cabin thu ca cơ bản
Việc thiết kế một cabin thu ca (vocal booth) hay một phòng cách âm cho nhạc cụ đều có mục đích như nhau. Đó là chống nhiễu, tiếng ồn từ bên ngoài và một điều quan trọng nữa là bản thân phòng này không phản ánh sai âm thanh của giọng hát hay nhạc cụ phát ra trong đó. Ở đây chúng tôi muốn đề cập đến cách xây dựng một cabin thu ca.
Xác định kích thước phòng
Cabin thu ca thường có kích thước nhỏ, đủ để 1 hay 2 người đứng hát. Trong khi phòng cách âm cho nhạc cụ thường có diện tích lớn hơn nhiều, chúng thường đủ không gian để chứa 1 ban nhạc. Các chuyên gia thường khuyên sử dụng diện tích từ 0,8m2 tới 3,3m2 và tỉ lệ của mặt sàn là 4×5 hoặc 5×8. Chiều cao có tỉ lệ đẹp là 2m, 2.3m, 2.4m và 2.7m
Xây dựng tường và sàn của phòng
Tốt nhất, tường và sàn của cabin tách rời với phòng studio hay control. Có nghĩa là phòng cabin nằm trong phòng đặt thiết bị, từ đó tránh được các rung động của phòng có cùng kết cấu. Việc cách âm sẽ đạt hiệu quả cao hơn. Tường và trần của cabin tối thiểu phải có một lớp thạch cao ở mỗi bên, ở giữa gồm càng nhiều lớp vật liệu cách âm càng tốt. Âm thanh là năng lượng, sóng âm dao động trong không khí làm rung động mọi thứ nên âm thanh càng lớn, chúng ta cần phải sử dụng càng nhiều lớp cách âm nếu muốn cabin yên tĩnh.
Thực tế cho thấy là sử dụng thêm 1 lớp thạch cao ở mối bề mặt sẽ làm cho khả cách âm tốt hơn nhiều.
Vật liệu hút âm bên trong tường của cabin ta nên làm bằng bông thủy tin (bông đá) với tỉ trọng càng lớn càng tốt. Và tương tự như lớp chống rung thạch cao, nếu ta sử dụng 2 lớp hút âm thì việc cách âm sẽ trở nên hoàn hảo. Giải thích cho hiệu quả này là năng lượng của sóng âm sẽ suy giảm rất nhiều khi qua 2 lớp chống rung độc lập và 2 lớp hút âm độc lập, hệ số cản trở sẽ tăng theo cấp số nhân.
Sau khi chúng ta đã xách định được kích thước cabin, tường và trần thì tiếp theo đây là các yếu tố khác cần quan tâm.
Thiết kế cửa ra vào
Một điều hiển nhiên là chúng ta nên làm cửa phòng có hướng mở ra bên ngoài vì nếu mở vào trong sẽ gây bất tiện vì cabin có diện tích nhỏ. Không nên sử dụng cửa kính trượt vì sẽ mất nhiều diện tích và tăng diện tích bề mặt phản âm. Một điều quan trọng nữa khi làm cửa là phải đảm bảo mép cửa kín khí.
Thiết kế cửa sổ
Mục đích làm cửa sổ để người bên trong cabin có thể nhìn thấy người chỉ huy bên ngoài ra dấu và giao tiếp vì vậy nên đặt cửa sổ ở vị trí dễ quan sát qua lại. Không nên làm cửa sổ quá lớn vì nó làm tăng diện tích bề mặt phản âm trong cabin. Nên sử dụng loại cửa kính 2 lớp hút chân không để tăng khả năng cách âm cho cabin.
ánh sáng
Nên sử dụng loại đèn có công suất nhỏ và có chiết áp vì cabin nhỏ dễ tăng nhiệt độ trong phòng. Ngoài ra đèn công suất lớn cũng tạo ra vùng điện từ gây nhiễu cho microphone.
Thông gió cho phòng
Một trong những khía cạnh thách thức nhất đối với cách âm là thông gió, làm thống gió cho cabin thì càng khó nhưng rất cần thiết vì cabin có thể tích nhỏ, nhiệt độ trong phòng nóng lên nhanh và oxy cũng nhanh hết.
Nhìn trên hình vẽ, nguyên lý khí động học được áp dụng để đảm bảo cho cabin luôn trong lành và mát mẻ. Không khí nóng sẽ di chuyển lên nên chúng ta sẽ làm lỗ hút gió phía trên trần và ngược lại, ta nên làm lỗ và thổi khí mát từ phía dưới sàn vào cabin. Chúng ta nên xử lý hút âm cho lỗ thông khí và nên sử dụng quạt có tốc độ chậm và tĩnh lặng.
Xử lý âm học cho cabin
Vấn đề thường thấy trong phần lớn các phòng đọc nhỏ (voice-over) là hiệu ứng âm thanh hộp (sound box). Khi làm cabin ta phải xử dụng kết hợp giữa kích thước phòng và vật liệu xử lý âm thanh để kiểm soát được hiệu ứng vang này.
Theo tính toán, cabin có chiều rộng (khoảng cách giữa 2 bức tường song song) từ 1m đến 2,5m sẽ có tần số vang cộng hưởng nằm trong khoảng 150Hz đến 350Hz. Đây mà lý do mà khi thu ca trong cabin nếu không được xử lý thì giọng hát có hiệu ứng hộp, tần số trung thấp bị cộng hưởng.
Sử dụng đúng vật liệu lút âm
Từ nghiên cứu trên, hiển nhiên là trong cabin thu ca thì ta chỉ nên sử dụng vật liệu có khả năng hút âm thanh có tần số trung thấp (150Hz-350Hz). Giọng hát chúng ta phân bố năng lượng mạnh vào khoảng tần số từ 200Hz tới 1500Hz nên nếu sử dụng không đúng vật liệu hút âm hay là vật liệu hút âm chất lượng kém thì không những không đạt được yêu cầu mà còn làm giảm chất lượng thu âm.
Một khó khăn là ở Việt Nam chúng ta hầu như không có đơn vị sản xuất hay nhập khẩu loại vật liệu chuyên dùng này. Lý do cũng một phần vì nhu cầu ít và giá thành của vật liệu nhập khẩu cao. Sau đây chúng tôi chia sẻ cách tự làm vật liệu hút âm:
1)Miếng gắn tường, trần cabin
a) Kích thước tấm: 30x30cm, 60x60cm, 30x60cm, 30x120cm và 60x120cm theo kinh nghiệm thì bạn nên sử dụng 2 loại 30x30cm và 30x120cm vì cabin thu ca có diện tích nhỏ nên việc dùng tấm loại mảnh sẽ dễ sắp đặt và đẹp hơn.
b) Chiều dày tấm: 2inch (5,08cm) và 5inch (7,62cm) sử dụng xen kẽ, loại 5″ hiệu quả hơn ở gần khóc của phòng.
c) Cấu tạo tấm: sử dụng gỗ mềm vào xốp làm thành khung có mép ngoài ở mặt ngoài vát 450; mặt sau sử dụng gỗ ép mỏng hoặc bìa giấy cứng gắn với chặt với khung bằng đinh hoặc gim; bông thủy tinh tỉ trọng 100 x 2 lớp với tấm 5″ và 1 lớp đối với tấm 2″ được bọc lưới rồi được ghim chặt vào mặt sau (bông thủy tinh ngoài thị trường bán có kích thước 60x120cm và tỉ trọng 60/100); sử dụng vải sợi to dày bọc căng toàn bộ mặt trước của tấm rồi gim chặt ra phía sau.
d) Mức độ sử dụng tấm hút âm nhiều hay ít tùy thuộc vào khả năng đầu tư của bạn và dưới đây bà lời khuyên của chuyên gia. Bảng dưới đây chỉ ra mức độ (mét vuông) sử dụng sử dụng tấm hút âm từ MIN (ít nhất) cho tới DARK(nhiều nhất); có 4 loại cabin có chiều cao là 2m, 2.3m, 2.4m và 2.7m; SIZE là diện tích cabin (mét vuông)
2) Tấm hút âm góc
a) Kích thước tấm: hình tam giác đều có cạnh 24″ (61cm)
b) Chiều dày tấm: 2″ (5cm)
c) Cấu tạo: tương tự như với cách làm tấm hút âm tường
d) Sử dụng: tấm hút âm góc có tác dụng đặc biệt với tần số thấp từ 100Hz nên ta nên sử dụng hết cả 4 góc trên trần của cabin;
Dưới đây là biểu đồ hiển thị ví dụ 2 kết quả của trang âm cho cabin, đường màu xanh lá là đáp ứng tần của cabin khi thu ca nếu không có xử dụng hút âm. Màu cam thể hiện kết quả của trang âm tuy kết quả chưa tốt vì phần tần số dưới 400Hz bị loải bỏ nhất nhiều, đây là kết quả của việc trang âm tối (DARK). Màu xanh biển thể hiện kết quả hoản hảo của việc trang âm cabin thu ca mà chúng ta nhắm tới.
Nguồn:musictool.vn